[Nói chuyện phim] X-Men: Days of Future Past

SPOILER ALERT: BẠN NÀO CHƯA XEM PHIM THÌ ĐỪNG NÊN ĐỌC NẾU KHÔNG MUỐN BỊ MẤT HỨNG VÌ NHỮNG TIẾT LỘ NỘI DUNG VÀ ĐOẠN KẾT CỦA PHIM.

(Dành cho những bạn chưa xem phim: Trước khi xem X-Men: Days of Future Past)

(Dành cho các bạn muốn tìm hiểu về sự kiện lịch sử ám sát JFK trong Days of Future Past: Viên đạn bay cong

1. Tui thích loạt phim Dị nhân. Tui thích các phim về các siêu anh hùng, nhưng Dị nhân có lẽ là loạt phim tui yêu thích nhất bởi nếu các siêu anh hùng thường rất tự hào với siêu năng lực của họ, được xã hội xem trọng và tôn sùng, thì các dị nhân thường bị xã hội dè bĩu và đe dọa. Họ ở trong thế yếu hơn, dẫu họ mạnh hơn.

X-men đã có hai tập mở màn tuyệt vời do Bryan Singer thực hiện, sau đó loạt phim đi xuống dần với quả bom xì của Brett Ratner, một đạo diễn to mồm bất tài hàng đầu Hollywood, khi gần như hủy diệt cả loạt phim với X-men: The Last Stand. Hai phần Wolverine  khá lòe loẹt và sáo rỗng, cho đến khi Matthew Vaughn thực hiện X-Men: First Class đã thực sự hồi sinh loạt phim này, trở thành bộ phim về dị nhân đầu tiên không phụ thuộc vào Wolverine. Trong truyện tranh, Wolverine không phải là nhân vật hấp dẫn nổi bật nhất, nhưng trong phim, anh là nhân vật đáng chú ý nhất bởi sự phức tạp về nội tâm của nhân vật này. Một con người không có bạn bè người thân, không có quá khứ kỷ niệm, những gì anh ta nhớ chỉ là những ký ức vụn của một cuộc hành xác dã man, mà khi nhớ ra, đó là lúc anh ta bị cấy vào trong người thứ kim loại để tạo ra móng vuốt sắc bén. Một con người có thể tự hàn gắn vết thương nhưng đồng thời sẽ chịu nhiều tổn thương nhất.

Chính vì thế, phải nói rằng Matthew đã rất dũng cảm khi gạt bỏ Wolverine ra khỏi First Class để tập trung vào mối tình tay ba của Charles, Erik và Raven – aka Professor X, Magneto và Mystique. Sự phức tạp của mối quan hệ này đủ để tạo nên sự hấp dẫn cho bộ phim về thời niên thiếu của các dị nhân.

2. Days of Future Past không phải là một phim về Wolverine, mặc dù ban đầu có vẻ là như thế, mà đây là bộ phim về hai người đàn ông cố gắng tìm cách níu kéo một người con gái mà họ yêu/ quý. Bryan Singer quay trở lại với loạt phim với X-Men: Days of Future Past, đem trở lại nhân vật yêu thích của khán giả – Wolverine – nhưng vẫn tiếp nối câu chuyện của Matthew khi khai thác mối quan hệ tay ba của Charles, Erik và Raven. Bryan Singer gần như mặc kệ mọi thứ diễn ra trong The Last Stand cùi bắp của Brett Ratner để khởi đầu cho Days of Future Past. Câu chuyện được khởi đầu từ năm 2023, khi mà các dị nhân đang trên bờ tuyệt chủng bởi sự xuất hiện của binh đoàn Sentinels – những robot có thể truy tìm dị nhân dựa trên DNA của họ và có khả năng hấp thụ sức mạnh của các dị nhân và dùng nó để chống lại họ. Professor X và Magneto nay cũng phải sát cánh bên nhau (*) và để ngăn đám Sentinels này lại, họ buộc phải tìm cách quay trở lại quá khứ, vào thời điểm mà dự án của Boliver Trask khởi động. Chính xác hơn, là vào thời điểm mà Mystique, trong khi tìm cách ám sát Boliver, đã bị bắt giữ, bị lấy gen nghiên cứu và chính vì gen của Mystique đã cho đám Sentinels khả năng hấp thụ năng lực của các dị nhân (ồ, bạn đừng thắc mắc vì sao gen của Mystique lại cho đám Sentinels khả năng đó, trong khi năng lực của cô chỉ là biến hình, bởi vì các bạn biên kịch thích cho ai quyền lực gì thì cho thôi, không việc gì phải xoắn). Người được chọn là Wolverine, bởi chỉ có Wolverine, kẻ có khả năng tự hàn gắn vết thương, là có đủ sức mạnh để chịu đựng được những đau đớn khi du hành thời gian. Luật của “du hành thời gian” là một người sẽ được gửi tâm trí của họ trở về cơ thể họ trong quá khứ, và quá khứ sẽ được tính cho đến thời điểm họ bất tỉnh và hiện tại sẽ chỉ thay đổi ở thời điểm người này thức tỉnh dậy tại thời điểm mà họ được gửi đi. Người có khả năng truyền tâm trí người khác về quá khứ là Kitty Pryde (ồ, nếu bạn lại thắc mắc vì sao cô bé mèo này trong các tập trước chỉ có thể đi xuyên tường thì sao nay lại có thêm khả năng ảo diệu vậy, thì thật ra như tui đã nói ở trên, cái ảo diệu của biên kịch là thích bày ra cái gì thì bày thôi). Thế là Wolverine được gửi về 50 năm trước, vào năm 1973, trước buổi ký kết Hiệp định Paris chấm dứt chiến tranh Việt Nam để chuẩn bị cho cuộc ngăn chặn vụ ám sát Boliver Trask của Mystique. Thách thức của Wolverine: anh không phải là người tài giỏi trong việc thuyết phục người khác, nhất là thuyết phục hai kẻ vốn từng là bạn thân nay đã là kẻ thù như Charles và Erik.

Nhưng Days of Future Past không phải là câu chuyện về Wolverine. Nó vẫn là câu chuyện về Charles, Erik và Raven. Charles, sau khi bị người bạn thân nhất của mình phản bội, bị đạn bắn làm liệt người, bị người con gái mà anh yêu thương nhất rời bỏ, đã mất hết năng lực của mình, đóng cửa trường đào tạo tài năng, giải tán Division X và đang ngập chìm trong sầu muộn và nghiện ngập. Anh từ chối lời mời của Logan, nhưng rồi anh nhận lời, bởi anh thấy đây là cơ hội để anh có thể sữa chữa sai lầm, để anh có thể tìm lại Raven, để anh có thể biến Mystique đầy hận thù hôm nay thành Raven của ngày trước.

Days of Future Past không phải là câu chuyện thay đổi quá khứ để cứu thế giới tương lai, cứu chủng loài dị nhân. Nó chỉ là cái vỏ bề ngoài, để nó nói một câu chuyện khác, riêng tư hơn, con người hơn. Phần lớn thời gian khán giả sẽ xem cuộc đối đầu giữa Charles và Erik, giữa những giận hờn, thù hận và yêu thương của hai người đàn ông đứng đầu thế giới dị nhân. “Cậu đã ở đâu khi họ giết những đồng bào của chúng ta? Cậu đã bỏ rơi chúng tôi” – Erik đã giận dữ. Chúng ta hiểu vì sao những năm tháng sau đó, ông không muốn đứng về phía Charles. Với tui, đây còn là chuyện một người đàn ông có khả năng đọc được suy nghĩ của người khác và điều khiển suy nghĩ của người khác tha thiết trăn trở để cố gắng hiểu vì sao người con gái mà anh yêu thương nhất lại rời bỏ anh ra đi. Nó rất éo le và bi kịch. Cái hay của loat phim X-Men chính là tạo ra những éo le bi kịch này. Như Rogue, cô gái có khả năng hấp thụ năng lượng của người mà cô chạm vào, là một cô gái luôn khao khát tình yêu nhưng sức mạnh mà cô có đã không cho cô được gần với người mà cô yêu. Như Wolverine, kẻ có khả năng tự hàn gắn vết thương nhưng lại mang đầy những vết thương lòng khó hàn gắn được. Và bi kịch của Charles chính là sức mạnh của anh không thể cứu rỗi được nỗi khổ tâm của anh. Anh có thể đọc được suy nghĩ của người khác nhưng anh không thể hiểu được Raven, anh có thể điều khiển suy nghĩ của cô ấy nhưng anh không thể khiến cô ấy nghe lời mình. Và bài học mà Charles Xavier cuối cùng cũng học được, rằng với phụ nữ, hãy để họ quyết định cuộc đời của họ, hãy để họ độc lập với suy nghĩ của họ, và hãy để họ làm điều mà họ muốn theo cách mà họ muốn.

3. Cái hay của Days of Future Past chính là sự tổng thể hòa hợp giữa một kịch bản thông minh với một câu chuyện riêng tư cùng một dàn diễn viên xuất sắc thể hiện những nhân vật phức tạp trong một câu chuyện lắt léo đầy trí tưởng tượng. Michael Fassbender tuyệt vời trong vai Erik, tui đánh giá sự lạnh lùng, trầm tĩnh của Michael trong vai Magneto mạnh mẽ và ấn tượng hơn cả phiên bản già của Ian McKellen, vốn cũng là một vai cực kỳ thuyết phục trong những phần trước (nhưng khá bệ rạc trong phần này). James McAvoy vẫn tinh tế, diễn như không diễn trong vai Professor X. Nhưng tuyệt vời hơn cả là Jennifer Lawrence, dù em ấy trong hình dáng người thường quyến rũ với nụ cười bí ẩn che giấu những âm mưu phía sau, hay còn tuyệt hơn khi đã biến thành Mystique xanh biếc rơi dòng lệ. Điều đáng tiếc nhất với tui chính là đã cứu hai ông già mà không thèm cứu Mystique của tương lai luôn thể, vì tui rất thích Mystique của Rebecca Romjin Stamos. Tui nghĩ Jennifer Lawrence tuy diễn xuất xuất sắc nhưng không có được sự sexy bí ẩn chết người như Rebecca đã làm được (có lẽ là vì Jennifer không chịu naked 100% như Rebecca hahaha).

Mặc dù đã rất nhiều dị nhân cũ xuất hiện trong phim, Bryan Singer vẫn có đủ chỗ để nhét thêm vài dị nhân mới và tạo nên điểm nhấn cho họ như Blink hay Bishop. Khán giả sẽ làm quen với QuickSilver, chàng trai có năng lực siêu tốc, gần như “cướp diễn đàn” trở thành ngôi sao chói lọi nhất trong gần cả bộ phim chỉ với trường đoạn giải cứu Magneto ra khỏi nhà tù plastic trong tiếng nhạc réo rắt của bản “Time in a Bottle” của Joe Croce được Bryan Singer tận dụng kỹ thuật “bullet time” của The Matrix một cách hợp lý tài tình để thể hiện.

Bryan Singer, dẫu đã làm những phim nhạt nhẽo như Superman Returns hay lòe loẹt như Jack The Giant Slayer, nhưng bỗng như tìm lại được “sức mạnh” của mình với Days of Future Past khi tổng hòa được một câu chuyện khá phức tạp cả về tình tiết và quan trọng hơn là cảm xúc. Chúng ta không cần nói nhiều về kỹ xảo, bởi những tác phẩm bom tấn của Hollywood có lẽ đã đạt đến đỉnh cao của công nghệ, mà quan trọng nhất là cách mà Bryan sử dụng kỹ xảo để tạo nên những cung bậc cảm xúc. Hình ảnh đám Sentinels được thả xuống vừa gợi nhớ đến những cuộc rải bom chiến tranh, vừa thơ mộng một cách u ám bởi cách chúng bay giữa nền trời u tối như những cỗ quan tài trôi bồng bềnh báo hiệu cho ngày tận thế đã đến. Ngay cả cách mà các dị nhân biến hình từ hình ảnh người thường trở thành con người thật của họ cũng được đặt vào những hoàn cảnh gây cảm xúc mãnh liệt, mà Hanks aka The Beast là một ví dụ điển hình. Cảnh Hanks bị treo giữa quảng trường trước nơi ký kết hiệp định Paris với đám đông bu quanh tò mò là một trong những cảnh khiến tui cảm thấy xúc động nhất.

Nếu nói về thất vọng trong Days of Future Past thì có lẽ chính là climax của phim không đủ cao trào, không đủ hoành tráng, không đủ bùng nổ để tui cảm thấy “wow, trời ơi quá đã” mà nó bị xìu, xìu cả trong quá khứ lẫn xìu trong tương lai. Chính vì lẽ đó, dù tui rất thích Days of Future Past và sớm quyết định đây là phim hè hay nhất năm nay, thì tui vẫn cảm thấy nó không vượt qua được X Men, X2 và First Class về độ “sung sướng mãn nhãn thỏa mãn”.

4. Cuối cùng, như mọi khi, tui hay đặt ra những câu hỏi chẳng mấy khi liên quan đến điều mà mấy ông làm phim muốn gửi gắm vào trong bộ phim nhưng chẳng hiểu sao hay làm tui suy nghĩ mông lung. Khi xem cảnh cuối cùng của Days of Future Past, khi mà Wolverine tỉnh dậy, nhìn thấy những gương mặt thân quen, đây Rogue, đây Jean, đây Cylop, cảm xúc của một thời quá khứ khi lần đầu tiên xem bộ phim này của tui lại ùa về. Nó xúc động da diết kỳ lạ. Cũng ngay lúc đó, tui cảm thấy đó chính là bi kịch của Wolverine. Anh có hết mọi ký ức của những “ngày cũ của tương lai”, nhưng anh có lẽ không có một ký ức nào của quá khứ hiện tại trong suốt 50 năm qua. Tình yêu của anh dành cho Jean cũng như tình yêu của cô dành cho anh chỉ còn là một kỷ niệm đẹp trong ký ức mà chỉ một mình anh có. Sẽ không ai có thể chia sẻ được với anh và anh cũng không thể chia sẻ với ai những cảm xúc ấy, những kỷ niệm ấy, những khoảnh khắc ấy. Anh lại trở lại thành kẻ cô đơn không quá khứ.

Tui lại nghĩ, tất cả những người còn lại, họ cũng sẵn sàng đánh đổi những ký ức của quá khứ để bắt đầu lại từ đầu.

Tui nhớ, người ta hay đặt câu hỏi “Nếu được làm lại một điều gì đó trong đời, bạn sẽ làm gì?”. Có một lần tui đã được người ta phỏng vấn hỏi tui như thế. Nó làm tui nhớ lại YxineFF 2013, chủ đề Lựa Chọn. Khi Hà Okio sáng tác ca khúc Everybody has a choice, tui nói với Hà, em cho cái ý này vào bài hát cho anh nhé, rằng Mọi lựa chọn trong quá khứ sẽ tạo nên bạn của ngày hôm nay. Tui rất thích ý này. Vì thế, khi được hỏi “nếu được làm lại một điều gì đó trong đời, bạn sẽ làm gì?”, tui thường nói, “không làm lại gì cả, vì những gì tui làm ngày trước đã tạo nên tui hôm nay, tốt hay xấu, thì tui cũng là tui hôm nay và tui cũng không muốn tui thành một ai đó khác”.

Có lẽ trong trường hợp của Days of Future Past, không phải ai cũng muốn giữ lại những ký ức của họ, không phải ai cũng muốn là họ của ngày hôm nay, không phải ai cũng thấy điều đó là quan trọng.

Xong rồi tui thấy buồn buồn, bởi tui nghĩ, những nhân vật ấy, họ không biết rằng, họ đã không còn là họ từ 50 năm trước….

(*)  Có nhiều bạn thắc mắc làm sao Professor X lại còn sống vì ông ấy đã bị Phoenix cho banh xác từ The Last Stand, vì sao Magneto lại có thể có năng lực khi mà ông ta đã bị chích thuốc trong The Last Stand, và bằng cách nào Wolverine lại có móng sắt trở lại, thì câu trả lời phức tạp như sau: Professor X đã chuyển linh hồn của ông vào xác của người em trai song sinh có bộ não đã chết của ông (xem tại đây), thuốc chữa dị nhân có lẽ chỉ có hiệu quả trong một thời gian ngắn nên Magneto dần dần hồi phục (xem tại đây), và Magneto hoàn toàn có thể giúp cho Wolverine có lại móng vuốt sắc bằng sức mạnh ảo diệu của ổng – ổng rút ra được thì ổng nhét vô được thôi. Giải thích một cách đơn giản hơn: đã thích rồi thì muốn giải thích kiểu gì cũng được hết :)) Bởi vì nói về “lỗi” thì loạt phim X-Men không như loạt phim của Marvel vốn được lên một kế hoạch ngay từ đầu sẽ có nhiều nhân vật trong một thế giới đan xen, mà làm xong một phim thì làm tiếp phim khác rồi khởi động lại từ đầu, mà vì lẽ đó lỗ hổng đầy rẫy. Chẳng hạn như trong X-Men, Giáo sư X nói với Wolverine về lần đầu tiên ông gặp Magneto “Năm đó tôi gặp một thanh niên 17 tuổi”, nhưng rõ ràng lần đầu họ gặp nhau trong First Class là năm 1962, tức 18 năm sau khi Erik thoát khỏi nhà tù diệt chủng của Đức Quốc Xã năm 1944; và cũng theo như First Class thì cả hai đã là kẻ thủ của nhau từ năm 1962, vậy thì tại sao trong The Last Stand hai ông vẫn còn tung tăng bên nhau để chiêu mộ Jean Grey vào năm 1986, và cũng trong đoạn này, Charles Xavier vẫn có thể đi tung tăng chưa bị đẩy xe lăn và vẫn có đủ năng lực đọc điều khiển trí não người khác (trong khi cuối First Class thì ông ấy đã bị bắn liệt người và trong Days of Future Past thì ổng phải chích huyết thanh để có thể đi được nhưng vì thế mà mất đi sức mạnh dị nhân của mình)…